Medycyna pola walki powstała z myślą o działaniach wojskowych związanych przede wszystkim z ratowaniem życia w ekstremalnych warunkach bojowych. Co ważne, jej elementy są niezwykle przydatne również w cywilnym ratownictwie medycznym. Na czym polega medycyna pola walki i jakie są jej najważniejsze obszary?
Geneza medycyny pola walki tkwi w potrzebie ochrony zdrowia w sytuacjach związanych z konfliktami zbrojnymi, ale jej zastosowanie rozciąga się również na dziedziny cywilne, przynosząc korzyści w sytuacjach kryzysowych, katastrofach budowlanych, klęskach żywiołowych czy wypadkach masowych.
Spis treści:
Medycyna pola walki – czym jest i na czym polega?
Medycyna pola walki jest nierozerwalnie związana z wytycznymi TCCC (skrót z języka angielskiego oznaczający Tactical Combat Casualty Care). Choć powstała na potrzeby wojskowe, znajduje zastosowanie również w przestrzeni cywilnej – głównie w sytuacjach kryzysowych, jak wypadki masowe czy zamachy terrorystyczne. Przydaje się również w wielu prozaicznych sytuacjach, gdy dostęp do opieki zdrowotnej z różnych przyczyn jest ograniczony. Na bazie TCCC, stworzono TECC (Tactical Emergency Casualty Care), który stosowany jest w przypadku cywilów.
Medycyna pola walki to specjalistyczna gałąź medycyny, której głównym celem jest świadczenie skutecznej pomocy medycznej w warunkach militarnych, gdzie czynniki takie jak ograniczony dostęp do zasobów, wysokie ryzyko urazów i ciężkie warunki atmosferyczne są na porządku dziennym. Choć jej korzenie sięgają czasów wojen światowych, to obecnie rozwinęła się jako kompleksowe podejście do ratownictwa medycznego w najbardziej wymagających sytuacjach.
Ten rodzaj medycyny, to zatem nic innego, jak zbiór działań i czynności, jakie można podjąć w celu ratowania życia i zdrowa na polu walki, gdy w sytuacji kryzysowej, dostęp do lekarza oraz szpitala, są utrudnione i wydłużone w czasie. Właśnie dlatego, tak ważne jest, by żołnierz/funkcjonariusz doskonale znał zasady samopomocy, ale też wiedział, jak zareagować, gdy poszkodowany zostanie współpracownik z jednostki (pomoc koleżeńska).
Ratując życie w ekstremalnych warunkach, konieczne jest szybkie i precyzyjne wdrożenie czynności, które mogą zapobiec śmierci poszkodowanego. Na polu walki najczęstszymi odwracalnymi przyczynami zgonów są krwotoki z kończyn, odma prężna oraz niedrożność oddechowa, dlatego też TCCC skupia się na działaniach, które mają je wyeliminować.
Sytuacje krytyczne zdarzają się nie tylko na polu walki, rozumianej jako front i działania militarne. Mogą one zdarzyć się podczas policyjnych interwencji z użyciem broni, a także w obszarze cywilnym, gdzie znajomość podstawowych zasad TCCC, jest równie istotna.
Koncepcja TCCC jest obecnie standardem w całym NATO. Postępowanie z poszkodowanym w warunkach bojowych i szybkie wdrożenie odpowiednich działań medycznych, mają powstrzymać zgon, do którego może dojść na skutek wykrwawienia, czy niedrożności dróg oddechowych.
Najważniejsze zasady medycyny pola walki: TCCC
Medycyna pola walki określona jest w wytycznych TCCC, czyli Tactical Combat Casualty Care, które wskazują tryb postępowania i udzielania pierwszej pomocy, w sytuacjach szczególnie niebezpiecznych. Schemat działania w ramach TCCC dzieli się na trzy strefy:
- CUF (Care Under Fire) – strefa pod ostrzałem – w tym przypadku działania ograniczają się do nawiązania kontaktu, a także próbie zatamowania masywnych krwotoków, np. za pomocą stazy taktycznej.
- TFC (Tactical Field Care) – strefa na polu walki – we względnie bezpiecznym miejscu można przystąpić do kolejnych czynności oraz dodatkowych badań, np. udrożniania dróg oddechowych czy zabezpieczenia innych obrażeń.
- TEC (Tactical Evacuation Care) – strefa ewakuacji – to moment, w którym należy przygotować rannego do ewakuacji.
Zasady TCCC wskazują praktykę działania w przypadku konieczności ratowania czyjegoś (lub swojego) życia w warunkach naprawdę ekstremalnych. Tryb postępowania precyzuje protokół MARCHE, który definiuje każdą następującą po sobie czynność medyczną.
MARCHE to akronim powstały od pierwszych liter słów: Massive bleedings, Airway, Respiratory Distress, Circulation, Hypothermia/Head oraz Everything Else. Każda z nazw określa kolejny etap badania, który można podjąć w sytuacji kryzysowej na polu walki. Co ważne, ma on zastosowanie dopiero w strefie TFC. W strefie pod ostrzałem wszelkie czynności ograniczają się głównie do nawiązania kontaktu lub – jeżeli zajdzie taka potrzeba – zatamowania krwawienia i pomocy w założeniu stazy taktycznej.
Protokół MARCHE w medycynie pola walki opisuje czynności, które – jeśli zastosowane prawidłowo – dają możliwość skutecznej opieki medycznej, nawet w bardzo trudnych sytuacjach
Warto podkreślić, że medycyna pola walki, w porównaniu do ratownictwa cywilnego, kieruje się innymi priorytetami. Na polu bitwy w pierwszej kolejności ratuje się osoby najlżej ranne, którym można szybko przywrócić sprawność bojową, by mogły ponownie wspomóc swoją jednostkę. Z kolei w medycynie cywilnej, ratunek najpierw obejmuje osoby najciężej ranne i w najgorszym stanie.
Medycyna pola walki – kurs i szkolenie
Medycyna pola walki jest zbiorem działań medycznych, które w trakcie ekstremalnych i kryzysowych sytuacji mogą uratować ludzkie życie – głównie żołnierzy i funkcjonariuszy biorących udział w misji. Kursy i szkolenia z zakresu MPW są więc punktem obligatoryjnym, by odpowiednio zareagować w terenie w momencie krytycznym. Warto natomiast wspomnieć, że coraz częściej szkoleniami i kursami medycyny pola walki, interesują się również cywile, co z pewnością jest związane z toczącymi się obecnie konfliktami zbrojnymi.
Szkoleniami zajmują się profesjonalne, certyfikowane instytucje i ośrodki szkoleniowe. Podczas kursu uczestnicy zdobywają wiedzę teoretyczną oraz praktyczną, m. in. z zakresu udzielania pierwszej pomocy w warunkach ekstremalnych, poszczególnych etapów postępowania, tamowania masywnych krwotoków, zabezpieczenia rany postrzałowej, czynności na wypadek silnych oparzeń czy udrożniania dróg oddechowych.
Kurs obejmujący zagadnienia z medycyny pola walki, dedykowany jest przede wszystkim wojskowym, żołnierzom, służbom mundurowym czy jednostkom specjalnym, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by swoją wiedzę w tym zakresie pogłębiali również cywile, chociażby w ramach wspomnianego już TECC (Tactical Emergency Casualty Care).
Medycyna pola walki – apteczka ratowników taktycznych
Medycyna pola walki wymusza stosowanie odpowiedniego sprzętu, który w warunkach bojowych, jest mocno ograniczony. Każdy żołnierz/funkcjonariusz powinien mieć zatem dostęp do podstawowych środków samopomocy, dzięki którym może uratować życie swoje lub swojego kompana.
W ekwipunku – apteczce taktycznej, muszą znaleźć się akcesoria, które umożliwią skuteczne udzielenie pierwszej pomocy w warunkach bojowych. Są to przede wszystkim: staza taktyczna, opatrunek uciskowy, opatrunek hemostatyczny, plastry, bandaże, kompresy, koce ratunkowe, folie NRC, nożyczki ratunkowe.
Choć oczywiście charakter obrażeń na polu boju, w efekcie działań militarnych, jest zgoła odmienny od tych, które powstają w środowisku cywilnym, to mimo wszystko medycyna pola walki, może być okazać się naprawdę nieoceniona również w krytycznych momentach codziennego życia – współczesny świat jest pełen potencjalnych zagrożeń, dlatego umiejętność samopomocy czy pomocy osobie w stanie zagrożenia zdrowia i życia, są na wagę złota.
Medycyna pola walki to dziedzina, która wymaga nie tylko doskonałej wiedzy medycznej, ale także umiejętności szybkiego podejmowania decyzji i radzenia sobie w skrajnych warunkach. To nie tylko dziedzina związana z konfliktami zbrojnymi, ale kompleksowe podejście do ratowania życia w najbardziej ekstremalnych sytuacjach. Jej zastosowanie w obszarze cywilnym staje się coraz bardziej istotne, przynosząc innowacyjne metody ratunkowe do działań w sytuacjach kryzysowych.