W obliczu rosnącej liczby zagrożeń – od katastrof naturalnych, przez wypadki komunikacyjne, po niepewną sytuację geopolityczną – rośnie też świadomość społeczna na temat potrzeby indywidualnego przygotowania na sytuacje kryzysowe. Coraz częściej osoby prywatne, survivalowcy, preppersi, instruktorzy pierwszej pomocy oraz służby ratownicze sięgają po rozwiązania, które dotąd były zarezerwowane głównie dla jednostek wojskowych. Jednym z nich jest IFAK – Individual First Aid Kit, czyli Indywidualny Zestaw Pierwszej Pomocy.
Choć jego pierwotne zastosowanie było ściśle taktyczne, a apteczka została zaprojektowana na potrzeby armii amerykańskiej, IFAK z powodzeniem może zostać zaadaptowany do warunków cywilnych. Odpowiednio skomponowany zestaw nie tylko zwiększa szanse skutecznego zaopatrzenia ciężkich urazów, ale również pozwala na skuteczne udzielenie pomocy zanim przybędą służby ratunkowe.
Spis treści:
IFAK: czym jest? Podstawowe zastosowanie
IFAK, jak już zostało wspomniane, jest indywidualnym zestawem pierwszej pomocy, przeznaczonym do samodzielnego użycia – szczególnie w warunkach pola walki lub sytuacji podwyższonego ryzyka. Jego nazwa jest akronimem słów Individual First Aid Kit lub Improved First Aid Kid.
Koncepcja IFAK powstała w armii amerykańskiej, w odpowiedzi na doświadczenia wyniesione z misji wojskowych. Dotychczasowe standardowe apteczki żołnierskie były niewystarczające wobec liczby urazów penetrujących, amputacji kończyn, ran postrzałowych czy urazów wielonarządowych.
Celem stworzenia zestawu było zapewnienie każdemu żołnierzowi możliwości szybkiej i skutecznej samopomocy lub umożliwienie tzw. pomocy koleżeńskiej w przypadku nagłego, zagrażającego życiu urazu – przede wszystkim masywnego krwotoku, odmy prężnej, zatoru czy urazu głowy. Z czasem koncepcja ta została zaadaptowana również przez jednostki specjalne, policję, straż graniczną, służby ratownicze oraz użytkowników cywilnych.
Przeczytaj również: Apteczka survivalowa – co powinna zawierać?
Zastosowanie IFAK w praktyce
Celem wykorzystania IFAK jest utrzymanie podstawowych funkcji życiowych w czasie pomiędzy urazem, a otrzymaniem specjalistycznej pomocy medycznej. Szczególny nacisk położono na trzy główne zagrożenia dla życia w warunkach pola walki, które szczegółowo definiuje protokół MARCHE. Chodzi przede wszystkim o: masywne krwotoki, odmę prężną oraz niedrożność dróg oddechowych.
Zestaw IFAK umożliwia błyskawiczne działanie w zakresie kontroli krwawienia, zabezpieczenia odmy, udrożnienia dróg oddechowych oraz zabezpieczenia pacjenta przed wychłodzeniem. W przeciwieństwie do klasycznych apteczek cywilnych, które są skoncentrowane na opatrywaniu drobnych skaleczeń, ran powierzchownych, czy oparzeń, IFAK został zaprojektowany z myślą o urazach zagrażających życiu. Apteczka cywilna ma charakter uniwersalny, natomiast IFAK jest dedykowany użytkownikowi chociażby z minimalnym przeszkoleniem taktyczno-medycznym.
Warto podkreślić, że odpowiednie umiejscowienie IFAK ma bezpośredni wpływ na skuteczność jego użycia – szczególnie w sytuacjach wysokiego stresu i ograniczonego czasu. Zgodnie z zasadami TCCC i praktyką jednostek taktycznych, apteczka powinna być łatwo dostępna jedną ręką, zarówno dla użytkownika, jak i dla osoby udzielającej mu pomocy.
W środowisku wojskowym i taktycznym IFAK najczęściej noszony jest w dedykowanym pouchu (kieszeni), umieszczonym m. in. na tylnej części pasa, na pasie biodrowym plecaka lub oporządzenia, na udzie albo na przednim panelu kamizelki taktycznej. Z kolei w środowisku cywilnym, zestaw często mocowany jest na pasku spodni, pasie EDC, w plecaku – w miejscu łatwo dostępnym z zewnątrz.
Kluczową zasadą, niezależnie od konfiguracji, jest to, aby IFAK był natychmiast widoczny, dostępny i odpowiednio oznakowany. Dobrą praktyką jest również wyposażenie pokrowca w system szybkiego wypięcia, co przyspiesza dostęp do jego zawartości w sytuacjach awaryjnych.
IFAK – wyposażenie. Co powinno znaleźć się w apteczce?
Skuteczność indywidualnego zestawu pierwszej pomocy zależy nie tylko od jakości jego komponentów, ale przede wszystkim od ich odpowiedniego doboru względem przewidywanych zagrożeń.
IFAK nie jest zwykłą apteczką turystyczną – to narzędzie ukierunkowane na ratowanie życia w trudnych warunkach. Jego zawartość musi umożliwiać udzielenie natychmiastowej pomocy w przypadku ciężkich obrażeń – zanim możliwe będzie przekazanie poszkodowanego pod opiekę profesjonalnych służb ratowniczych.
Zawartość IFAK może różnić się w zależności od producenta, rodzaju misji oraz użytkownika, jednak standardowy zestaw powinien zawierać środki do kontroli krwotoków, udrażniania dróg oddechowych, zabezpieczania ran klatki piersiowej oraz ochrony przed hipotermią. Do podstawowego wyposażenia zaliczyć należy:
Są nieodzownym narzędziem w przypadku masywnych krwotoków z kończyn. Dzięki nim możliwe jest szybkie zatrzymanie krwawienia z tętnic lub żył kończyny. Opaski, poprzez ucisk, zamykają światło naczyń krwionośnych, co pozwala zatamować krwawienie. Ich skuteczność została wielokrotnie potwierdzona na polu walki i w ratownictwie cywilnym.
Wykorzystywane są wówczas, gdy tradycyjne metody opanowania krwawienia (ucisk, bandażowanie) okazują się niewystarczające. Opatrunki te wykazują zdolności do stymulowania procesu krzepnięcia krwi lub na mechanicznej absorpcji płynów, co przyspiesza proces hemostazy. Nasączone są substancją przyspieszającą krzepnięcie, najczęściej chitozanem.
Mają zastosowanie w przypadku ran klatki piersiowej, które mogą prowadzić do odmy prężnej. Najczęściej wyposażone są w jednokierunkowe zastawki, których celem jest wyprowadzanie powietrza z klatki piersiowej i zapobieganie jego powrotnemu napływowi. Pozwala to przeciwdziałać rozwinięciu się odmy prężnej, która jest poważnym stanem zagrażającym życiu.
Wielofunkcyjne opatrunki mające postać bandaża ratowniczego z kompresem chłonnym. Pozwalają opatrywać i zabezpieczać różnego rodzaju rany oraz urazy. Ich specjalna konstrukcja umożliwia założenie jedną ręką.
Kompaktowych rozmiarów, a jednocześnie niezwykle skuteczny środek do zapobiegania wychłodzeniu organizmu. Zabezpieczenie termiczne jest kluczowym elementem działań ratowniczych.
Niewielkie przyrządy, które pozwalają utrzymać drożność dróg oddechowych. Zaprojektowane są w taki sposób, by mogły być wprowadzone przez nozdrze do nosogardła, a następnie do gardła, umożliwiając swobodny przepływ powietrza.
Niewątpliwie w zasobniku IFAK powinny znaleźć się również akcesoria, które mogą przydać się podczas udzielania pomocy medycznej, w tym m. in. nożyczki ratownicze, rękawiczki jednorazowe, marker permanentny do zapisania godziny założenia stazy etc.
IFAK – bądź gotowy na każdą sytuację
IFAK to znacznie więcej niż wojskowa apteczka – to kompaktowe, wyspecjalizowany zestaw przetrwania, którego celem jest ratowanie życia w sytuacjach kryzysowych. Jego zawartość nie jest przypadkowa – każdy element ma konkretną funkcję i miejsce w strukturze działania ratowniczego według schematu MARCHE.
Choć jego korzenie sięgają pola walki, współczesne zagrożenia sprawiają, że IFAK może stać się elementem wyposażenia nie tylko żołnierzy, ale także funkcjonariuszy służb mundurowych, ratowników, a nawet świadomych obywateli.
W obliczu zagrożeń, które mogą pojawić się zarówno w strefie działań zbrojnych, jak i w przestrzeni cywilnej, posiadanie indywidualnego zestawu pierwszej pomocy staje się przejawem odpowiedzialności, świadomości i gotowości na realne zagrożenia. Warto pamiętać, że sam sprzęt to za mało. Równie istotna jest znajomość jego obsługi. Tylko połączenie odpowiedniego wyposażenia, przeszkolenia i praktyki tworzy realną zdolność do skutecznego działania w warunkach kryzysowych.
Przeczytaj również: Tamowanie krwotoku w ratownictwie cywilnym i taktycznym