Chitosan (zamiennie: chitozan) jest polisacharydem otrzymywanym z chityny, który ze względu na swoje unikalne właściwości fizykochemiczne oraz biologiczne, znajduje szerokie zastosowanie w medycynie, zwłaszcza w kontekście materiałów opatrunkowych wspomagających proces gojenia ran, działających hemostatycznie oraz antybakteryjnie.
Spis treści:
Chitosan – co to za substancja?
Chitosan jest szeroko wykorzystywany w wielu dziedzinach, w tym m. in. weterynarii, rolnictwie, kosmetologii, ale przede wszystkim w medycynie oraz przemyśle farmaceutycznym. Stosowany jest nie tylko w materiałach opatrunkowych, ale jest również popularnym składnikiem preparatów odchudzających oraz redukujących cholesterol.
Chitosan jest biodegradowalnym złożonym wodorowęglanem otrzymywanym z chityny morskich skorupiaków, jak krewetki, kraby czy homary. Pozyskiwany jest w procesie deacetylacji, który polega na usunięciu grup acetylowych z chityny, co prowadzi do powstania chitosanu – związku o unikalnych właściwościach chemicznych. Chitosan wykazuje kationowy charakter dzięki obecności wolnych grup aminowych, co czyni go wyjątkowym wśród naturalnych polisacharydów, które zazwyczaj mają ładunek ujemny lub są neutralne.
Substancja ta odgrywa istotną rolę w nowoczesnej medycynie dzięki cechom takim jak biodegradowalność, biokompatybilność, nietoksyczność, działanie przeciwbakteryjne, przeciwkrwotoczne oraz wspomagające gojenie się ran. Materiały na jego bazie są szeroko stosowane w wielu sytuacjach klinicznych, które wymagają bezpiecznych i skutecznych rozwiązań.
Chitosan – zastosowanie w medycynie
Chitosan w medycynie stosowany jest przede wszystkim do hamowania krwawień, ale również leczenia ran, owrzodzeń i odleżyn. Nie tylko hamuje krwotok, ale też zapobiega namnażaniu się bakterii w ranie, a także przyspiesza wzrost tkanki ziarninowej.
Bardzo często jest bazą opatrunków hydrożelowych oraz hemostatycznych, w tym również specjalistycznych opatrunków stosowanych w warunkach militarnych – na polu walki, które przeznaczone są do szybkiego tamowania krwawienia. Chitosan posiada zdolność do przyciągania ujemnie naładowanych płytek krwi oraz inicjowania kaskady krzepnięcia.
Ponadto wykazuje właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Ma również zdolność do pochłaniania wody, co sprzyja utrzymywaniu wilgotnego środowiska w miejscu rany, a jednocześnie ogranicza nadmierne przesuszenie tkanek.
Chitosan jest składnikiem nowoczesnych opatrunków stosowanych w leczeniu ran o różnej etiologii. Wspomaga procesy gojenia dzięki swojemu działaniu antybakteryjnemu, co ogranicza ryzyko zakażeń, a także stymuluje regenerację skóry poprzez indukcję produkcji kolagenu. Dodatkowo opatrunki te są dobrze tolerowane przez pacjentów, co minimalizuje ryzyko reakcji alergicznych.
Jednym z najważniejszych zastosowań chitosanu jest jego wykorzystanie w materiałach hemostatycznych, które mają na celu szybkie tamowanie krwawienia. Hemostatyczne właściwości chitosanu wynikają z jego zdolności do interakcji z błonami komórkowymi oraz do przyciągania i aktywacji płytek krwi. W obecności chitosanu tworzy się stabilny skrzep, który pozwala na skuteczne zahamowanie krwawienia, nawet w przypadku ran silnie krwawiących.
Do najpopularniejszych produktów na bazie chitosanu, które wykorzystywane są w warunkach militarnych i outdoorowych należą:
- Opatrunek hemostatyczny Chitogauze XR PRO – przeznaczony do zewnętrznej, tymczasowej kontroli silnie krwawiących ran. Wykazuje działanie antybakteryjne i właściwości przeciwdrobnoustrojowe przeciwko 26 organizmom bakteryjnym. Działa również u pacjentów leczonych antykoagulantami. Opatrunek ChitoGauze jest zatwierdzony przez CoTCCC.
- Opatrunek hemostatyczny GuardaCare jest materiałem opatrunkowym najnowszej generacji, który skutecznie tamuje krwotoki o średniej i dużej intensywności. Wykazuje udokumentowane działanie przeciwko 26 szczepom bakterii, w tym szczepy metycyliooporne (MRSA), wankomycynooporne (VRF) oraz Acinetobacter Baumanii, które są bardzo niebezpieczne, a przy tym oporne na powszechnie stosowane antybiotyki.
Cząsteczki chitosanu o dodatnim ładunku na powierzchni przyciągają się z ujemnie naładowanymi erytrocytami i trombocytami tworząc pseudoskrzep, który szybko łączy się z tkankami zamykając miejsce krwawienia. Na wytworzenie pseudoskrzepu chitosan potrzebuje około trzech minut od momentu aplikacji opatrunku.
Nowoczesne technologie umożliwiają dalszą modyfikację chitosanu w celu poprawy jego właściwości oraz rozszerzenia zakresu zastosowań, szczególnie w dziedzinie materiałów opatrunkowych. Materiały na jego bazie są szeroko stosowane w sytuacjach wymagających precyzyjnych, bezpiecznych i skutecznych rozwiązań, zarówno w warunkach ambulatoryjnych, jak i w medycynie ratunkowej, na polu walki czy w salach operacyjnych.
