Wound packing, czyli upakowanie/pakowanie rany, jest techniką stosowaną w przypadku głębokich, silnie krwawiących ran. Jest nieodzownym elementem zaawansowanej pierwszej pomocy. W sytuacjach nagłych – szczególnie w warunkach pozaszpitalnych – może decydować o życiu poszkodowanego, zapobiegając masywnemu krwotokowi.
Spis treści:
Wound packing – czym jest i na czym polega pakowanie rany?
W przypadku masywnego i gwałtownego krwotoku z głębokiej rany – niezależnie od tego, czy wynika on z urazu penetrującego, rany postrzałowej, czy operacji chirurgicznej – czas reakcji i zastosowana technika decydują o dalszych losach poszkodowanego/pacjenta.
Wśród wielu procedur stosowanych w ratownictwie przedszpitalnym i medycynie taktycznej, jedną z najbardziej skutecznych i niezbędnych jest tzw. packing rany (ang. wound packing), czyli upakowanie, wypełnienie rany za pomocą specjalnego materiału opatrunkowego. Technika ta pozwala na tymczasową kontrolę masywnego krwotoku, zwłaszcza w sytuacjach, gdy:
- nie jest możliwe założenie stazy taktycznej,
- mamy do czynienia z krwawieniem z naczyń tętniczych i żylnych,
- rana jest głęboka, penetrująca.
Choć może wydawać się zabiegiem prostym, wound packing wymaga wiedzy, doświadczenia oraz stosowania odpowiednich materiałów. Błędy w jego wykonaniu mogą prowadzić do tragicznych konsekwencji – od wstrząsu hipowolemicznego po martwicę tkanek lub zakażenie ogólnoustrojowe.
Najważniejszym celem upakowania rany jest zahamowanie krwawienia poprzez wywarcie bezpośredniego ucisku na krwawiące naczynia. Dzięki tej technice wypełniana jest martwa przestrzeń.
Przeczytaj również: Tamowanie krwotoku w ratownictwie cywilnym i taktycznym
Packing rany – kiedy ma zastosowanie?
Packing rany jest techniką stosowaną zarówno w warunkach przedszpitalnych – szczególnie przez ratowników medycznych, żołnierzy czy funkcjonariuszy służb mundurowych – jak i w warunkach szpitalnych, np. w chirurgii i proktologii.
W warunkach pola walki, podczas katastrof naturalnych, działań terrorystycznych czy wypadków komunikacyjnych, dostęp do opieki medycznej może być ograniczony. W takich sytuacjach kontrola masywnego krwotoku nierzadko wymaga zastosowania techniki pakowania rany, zwłaszcza w przypadku ran postrzałowych, ran kłutych o dużej głębokości, urazów z rozerwaniem tkanek miękkich czy krwawień, których nie można zatamować za pomocą opaski zaciskowej (pachwiny, szyja).W praktyce szpitalnej natomiast, pakowanie rany stosuje się m. in. w leczeniu trudno gojących się ran.
Pomimo szerokiego zastosowania, wound packing nie jest odpowiedni w każdej sytuacji. Przeciwwskazania obejmują, m. in. powierzchowne płytkie rany, krwotoki z dużych naczyń, gdzie możliwe jest zastosowanie opaski zaciskowej, a także ran w obrębie klatki piersiowej, brzucha miednicy.
Przed przystąpieniem do pakowania konieczna jest dokładna ocena rany pod względem: głębokości i kształtu, obecności krwawienia, potencjalnych ciał obcych, stopnia zanieczyszczenia. Jeśli rana jest silnie zanieczyszczona lub istnieje podejrzenie uszkodzenia narządów wewnętrznych, priorytetem pozostaje ewakuacja pacjenta do ośrodka specjalistycznego.
Wound packing – materiały opatrunkowe
Dobór odpowiednich materiałów do pakowania rany ma kluczowe znaczenie dla skuteczności zabiegu, bezpieczeństwa pacjenta oraz przebiegu procesu gojenia. W zależności od celu interwencji (tamowanie krwotoku, drenaż, zapobieganie zamknięciu jamy) i rodzaju rany, stosuje się różne rodzaje materiałów opatrunkowych.
Standardem wound packing są gazy, które dobrze absorbują płyny i wysięk. Jednym z najbardziej polecanych produktów jest gaza skompresowana absorbująca, która po wyjęciu z próżniowego opakowania, wielokrotnie zwiększa swoją objętość. Wykonana jest ona z bawełny gwarantującej wysoką chłonność – można zaopatrzyć nią ranę poprzez wypełnienie jej gazą lub wywieranie ucisku.
Do packingu ran wykorzystywane mogą być również również opatrunki hemostatyczne, które mają zastosowanie przy krwotokach o średniej i dużej intensywności. Te materiały opatrunkowe wzbogacane są o substancje hemostatyczne przyspieszające wykrzepianie krwi i hamujące krwawienie. Produktem zatwierdzonym przez CoTCCC jest opatrunek hemostatyczny ChitoGauze XR PRO, który posiada udokumentowane spektrum działania antybakteryjnego (przeciwko 26 szczepom bakterii). Opatrunek zapakowany jest w próżniową, wytrzymałą torebkę posiadającą nacięcia ułatwiające jej otwarcie.
Dobór materiału do packingu rany powinien być uzależniony od: typu i lokalizacji rany, intensywności aktywnego krwawienia, ale i celów terapeutycznych (hemostaza, drenaż, zapobieganie zamknięciu).
Podczas pakowania rany, początek materiału opatrunkowego wprowadza się do najgłębszego punktu rany. Można wspomóc się pęsetą lub wprowadzić go za pomocą palca. Opatrunek układa się ciasno, ale niezbyt mocno, warstwa po warstwie, aż rana zostanie całkowicie wypełniona. Koniec materiału opatrunkowego powinien wystawać na zewnątrz rany – umożliwia to późniejszą kontrolę i wymianę opatrunku. Na ranę warto nałożyć opatrunek uciskowy oraz dodatkowo usztywnić miejsce urazu i zabezpieczyć opatrunek przed przemieszczaniem podczas transportu/ewakuacji do szpitala.
Bardzo ważne jest, by wypełnienie rany nie było ani zbyt luźne, ani zbyt ciasne, gdyż może skutkować brakiem skutecznej hemostazy lub niedokrwieniem tkanek.
Wound packing w medycynie taktycznej i ratunkowej
W ramach protokołu Tactical Combat Casualty Care (TCCC), packing rany z wykorzystaniem gazy i opatrunków hemostatycznych lub założenie stazy taktycznej są jednymi z podstawowych elementów kontroli krwotoku w warunkach bojowych. Rany w okolicy pach, pachwin, szyi stanowią szczególne wyzwanie i właśnie tam zastosowanie packingu może decydować o przeżyciu poszkodowanego.
Packing rany, jako technika kliniczna i ratunkowa, stanowi jedno z fundamentalnych narzędzi w leczeniu ran głębokich oraz w kontroli krwotoków. Znajduje zastosowanie zarówno w medycynie ratunkowej i taktycznej, jak i w chirurgii, proktologii czy leczeniu ran przewlekłych.
W czasach, gdy urazy penetrujące i masywne krwotoki stanowią realne zagrożenie nie tylko na polu walki, ale także w życiu cywilnym, umiejętność skutecznego wykonania packingu rany powinna być standardem nie tylko wśród personelu medycznego, ale również ratowników taktycznych, służb mundurowych. Prawidłowo przeprowadzony packing rany może znacząco poprawić rokowanie pacjenta, zmniejszyć ryzyko powikłań i często – uratować życie.