Pierwsza pomoc przy oparzeniach jest zagadnieniem niezwykle istotnym – właściwe postępowanie w przypadku oparzeń jest kluczowe dla minimalizacji skutków urazu oraz skrócenia czasu rekonwalescencji.
Państwowa Straż Pożarna nieustannie alarmuje o pożarach budynków mieszkalnych i dużej liczbie ofiar pożarów. Strażacy przypominają o regularnej kontroli przewodów kominowych, instalacji gazowej, urządzeń grzewczych, dbaniu o drożność przewodów wentylacyjnych, ale też montowaniu czujek dymu, które pozwalają wykryć zagrożenie na wczesnym etapie. Niezwykle ważna jest również wiedza na temat pierwszej pomocy przy oparzeniach, która jest jednym z elementów chroniących zdrowie oraz życie.
Spis treści:
Jakie są rodzaje oparzeń i w jaki sposób postępować z ranami oparzeniowymi?
Oparzenia należą do jednych z najczęściej występujących urazów, które mogą dotknąć skórę oraz głębsze tkanki powodując nie tylko ból, ale również poważne komplikacje zdrowotne. Do uszkodzenia tkanek dochodzi na skutek działania wysokiej temperatury, substancji chemicznych, prądu elektrycznego, promieniowania UV lub innych czynników termicznych.
Uznaje się, że temperatura, która uszkadza skórę to już 42 stopnie Celsjusza, natomiast temperatura 55 stopni i powyżej uszkadzają skórę nieodwracalnie. Objawami oparzeń są m. in. miejscowe zmiany, zaczerwienienie (rumień), obrzęki, pęcherze, a w skrajnych przypadkach martwica tkanek czy zwęglenie. Oparzenia mogą prowadzić również do wstrząsu oraz choroby oparzeniowej.
Najczęściej do oparzeń dochodzi w wyniku kontaktu z ogniem, gorącymi płynami, parą wodną czy nagrzanymi przedmiotami. Z medycznego punktu widzenia, oparzenia różnią się stopniem zaawansowania, co determinuje sposób ich leczenia oraz rokowania.
Rodzaje i stopnie oparzeń
Podział oparzeń ze względu na przyczynę:
- Oparzenia termiczne są jednymi z najpowszechniej występujących oparzeń. Dochodzi do nich na skutek kontaktu z płomieniami, parą wodą czy gorącym płynem.
- Oparzenia elektryczne – powstają na skutek przepływu prądu przez ciało
- Oparzenia chemiczne są urazami, do których dochodzi na skutek kontaktu z substancjami chemicznymi lub ich oparami
- Oparzenia radiacyjne (w tym oparzenia słoneczne) są urazami powstałymi w wyniku promieniowania: UV oraz RTG
Podział oparzeń ze względu na głębokość uszkodzeń:
- Oparzenia I stopnia – może dojść do nich na skutek zbyt intensywnego opalania się czy kontaktu z parą wodną. Objawami są bolesne pieczenie, obrzęk i zaczerwienienie skóry – objawy utrzymają się zazwyczaj przez kilka dni. Głębokości oparzenia obejmuje wyłącznie naskórek.
- Oparzenia II stopnia – zaczerwienieniu skóry oraz obrzękom towarzyszą pęcherzyki, które wypełnione są płynem surowiczym o żółtawym zabarwieniu. Oparzenia te goją się dłużej – nawet 2-3 tygodnie i mogą pozostawiać po sobie blizny. Oparzenia mogą obejmować naskórek i warstwę zewnętrzną skóry właściwej (II A), a także głębsze warstwy skóry właściwej (II B).
- Oparzenia III stopnia – może do nich dojść poprzez działanie otwartego ognia czy też dłuższego kontaktu z gorącą cieczą. Objawami mogą być twarda i woskowa skóra, jednak uszkodzenie nie wywołuje objawów bólowych z uwagi na to, że uszkodzone zostały zakończenia nerwów unerwiających skórę. Uszkodzenia są poważne, a w większości wymagają również leczenia operacyjnego.
- Oparzenia IV stopnia – obejmują głębokie struktury skóry, ale również mięśnie i kości. Wysoce prawdopodobne, że w miejscu oparzeń może dojść do martwicy tkanek. Wymagają one leczenia chirurgicznego.
Podział oparzeń ze względu na wielkość uszkodzonej powierzchni:
- Oparzenia lekkie – zaliczane są do nich oparzenia II stopnia, które obejmują mniej niż 15% powierzchni ciała w przypadku osób dorosłych (mniej niż 10% w przypadku dzieci), a także oparzenia III stopnia, które nie przekraczają 5%.
- Oparzenia średnie – obejmują oparzenia II stopnia, które nie przekraczają 15-25% powierzchni ciała (10-20% u dzieci), a także zaliczane są do nich oparzenia III stopnia, które nie przekraczają 5-10% powierzchni ciała.
- Oparzenia ciężkie – to oparzenia II stopnia, które obejmują więcej niż 25% ciała u osób dorosłych i powyżej 20% u dzieci, a także oparzenia III stopnia, które przekraczają 10% powierzchni ciała oraz oparzenia IV stopnia. Oparzeniami ciężkimi są również oparzenia dróg oddechowych czy też oparzenia elektryczne.
Na czym polega pierwsza pomoc przy oparzeniach?
Pierwsza pomoc przy oparzeniach uzależniona jest od rodzaju i stopnia oparzenia. Oparzenia, w zależności od głębokości oraz obszaru uszkodzonej powierzchni, mogą być zagrożeniem dla zdrowia i życia, dlatego w przypadku poważniejszych urazów konieczne jest leczenie szpitalne. Oparzenia, które obejmują ponad połowę powierzchni ciała, zwykle prowadzą do śmierci – zwłaszcza w przypadku dzieci oraz osób starszych.
Przyjmuje się, że wszystkie oparzenia – oprócz niegroźnych oparzeń powierzchniowych – powinny być konsultowane z lekarzem, który zadecyduje o sposobie leczenia.
Bardzo ważnym elementem pierwszej pomocy jest schładzanie oparzonego obszaru – za pomocą bieżącej wody lub kompresów nią nasączonych. W przypadku dolegliwości bólowych, można podać poszkodowanemu środki przeciwbólowe (o podaniu silniejszych zawsze decyduje lekarz), a także płyny – zwłaszcza ciepłe napoje. Czego nie należy robić? Stosować bezpośrednio na ranę oparzeniowej przypadkowych maści lub płynów, nie należy również przekłuwać pęcherzy ani też używać lodu lub lodowatej wody do schładzania oparzenia.
Przy rozległych i głębokich oparzeniach, osoba poszkodowana powinna być jak najszybciej przetransportowana do szpitala. Oczekując na transport należy odkryć oparzone miejsca – zdejmując lub rozcinając odzież. Jeśli natomiast ubranie przywiera do ciała, nie należy go odrywać od skóry.
Pierwsza pomoc – jeśli udzielona szybko i prawidłowo – może mieć bardzo duży wpływ na dalsze rokowania, warto natomiast podkreślić, że osoby bez przeszkolenia medycznego, mogą opatrywać tylko powierzchniowe rany oparzeniowe lub też niewielkie oparzenia II stopnia – w pozostałych przypadkach niezbędna jest pomoc lekarza-specjalisty.
Pierwsza pomoc przy oparzeniach termicznych
Oparzenia termiczne, a więc oparzenia wywołane wysoką temperaturą (np. wody) wymagają schładzania przez co najmniej kilkanaście minut – przede wszystkim po to, by uszkodzenie nie pogłębiało się, ponieważ nawet wtedy, gdy czynnik termiczny zaniknie, rozgrzane tkanki mogą przekazywać ciepło to tkanek znajdujących się głębiej. Chłodzenie nie tylko ogranicza ten proces, ale redukuje również dolegliwości bólowe. W ostatnim etapie warto zadbać o odpowiednie zabezpieczenie urazu, np. za pomocą sterylnego opatrunku. Bardzo ważna zasadą jest również ściągnięcie odzieży znajdującej się w obszarze oparzonej skóry, o ile nie przykleiła się do rany. Ściągnąć należy również biżuterię z uwagi na ryzyko wystąpienia obrzęku.
Pierwsza pomoc przy oparzeniach chemicznych i radiacyjnych
Podobnie, jak przy oparzeniach termicznych, sposób postępowania uzależniony jest od stopnia oparzenia. W pierwszej kolejności oparzenia takie wymagają ciągłego przepłukiwania miejsca skażonego pod strumieniem bieżącej wody poprzedzonego próbą usunięcia na sucho jak największej ilości substancji, która powoduje oparzenie. Pozwala to ograniczyć intensywność działania środka żrącego. Tego typu oparzenia wymagają interwencji medycznej bez względu na stopień oparzenia.
Z kolei najczęstszymi oparzeniami radiacyjnymi są oparzenia słoneczne będące efektem zbyt długiej ekspozycji na słońce. Objawiają się zwykle zaczerwienioną, piekącą i swędzącą skórą, a w przypadku mocniejszych poparzeń – obecnością pęcherzy. Pierwsza pomoc polega na schładzaniu skóry. Warto również zadbać o optymalne nawodnienie poszkodowanego.
Pierwsza pomoc przy oparzeniach elektrycznych
Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń elektrycznych w pierwszej kolejności obejmuje odseparowanie poszkodowanego od źródła prądu. Prąd o wysokim napięciu może spowodować poważne obrażenia wielonarządowe, a także być bezpośrednim zagrożeniem życia.
Warto pamiętać, że w pierwszej kolejności powinno się odłączyć poszkodowanego od źródła prądu, a ewentualnie przemieszczając poszkodowanego, należy użyć przedmiotu wykonanego z materiału izolującego. Następnie należy sprawdzić i ocenić stan poszkodowanego oraz wezwać pomoc, gdyż porażenie prądem wymaga hospitalizacji i pozostawania pod specjalistyczną opieką medyczną. Warto mieć na uwadze, że porażenie prądem może wywołać NZK.
Co na rany oparzeniowe? Opatrunki na oparzenia do indywidualnego użytku
Rany oparzeniowe – głębokie i o większej powierzchni – wymagają specjalistycznego leczenia, natomiast w przypadku oparzeń lekkich, które są niewielkie i niezbyt głębokie, można opatrywać je samodzielnie, a następnie skonsultować z lekarzem.
Rany oparzeniowe powinny być odpowiednio zabezpieczone, by ochronić je przed zakażeniami, a także dodatkowymi uszkodzeniami, gdyż powierzchnia rany jest środowiskiem, które sprzyja szybkiemu namnażaniu się bakterii.
Oprócz opatrunków jałowych, warto do swojej apteczki dołączyć specjalistyczne opatrunki hydrożelowe, które są niezwykle wszechstronne i wykazują wielokierunkowe działanie, dzięki czemu są niezastąpione w leczeniu szerokiego spektrum ran.
Przede wszystkim, efektywnie schładzają miejsce oparzenia, a ich hydrożelowa budowa zapewnia utrzymanie wilgotnego środowiska, dzięki czemu procesy naskórkowania i regeneracji ulegają przyspieszeniu.
Opatrunki hydrożelowe doskonale nawilżają podrażniony naskórek, a także absorbują wysięk wraz z toksynami. Jednocześnie są przepuszczalne dla powietrza i stanowią barierę dla bakterii z zewnątrz, zabezpieczając ranę przed kontaminacją. Co ważne, opatrunki te nie przylegają do rany, co sprawia, że ich usunięcie jest bezbolesne i nie podrażnia dodatkowo oparzonego miejsca.
O ile w przypadku oparzeń III i IV stopnia, blizny są w zasadzie pewne, o tyle w przypadku oparzeń II stopnia można im zapobiec, prawidłowo udzielając pierwszej pomocy i pielęgnując ranę – dbając o czyste i wilgotne środowisko. Wygojoną ranę należy regularnie natłuszczać i stosować preparaty wspomagające regenerację i proces odbudowy skóry.
Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń – zareaguj szybko i skutecznie
Właściwe postępowanie w przypadku oparzeń jest kluczowe dla minimalizacji skutków urazu oraz skrócenia czasu rekonwalescencji. Oparzenia, szczególnie te powstałe w wyniku pożarów, mogą być groźne, dlatego tak ważna jest umiejętność udzielania pierwszej pomocy. Pamiętaj, aby schładzać ranę, zabezpieczać ją odpowiednimi opatrunkami oraz w razie potrzeby wezwać pomoc medyczną.
Produkty takie jak opatrunki hydrożelowe BurnTec mogą znacznie zwiększyć skuteczność pierwszej pomocy, zapewniając poszkodowanemu komfort i ochronę. Warto zaopatrzyć się w nie zawczasu, by w sytuacji kryzysowej działać szybko i skutecznie.